ΣΑΦΗΝΕΙΑ (ΕΛ 36)

Εφημερίδα «Ελευθερία» την 15-6-45

Σήμερον μόνον η σαφήνεια ημπορεί ν' άποτελέση βάσιν της φιλίας μεταξύ των εθνών. Και όταν τα χωρίζουν ωκεανοί και θάλασσαι και – πολύ περισσότερον – όταν τα συνδέουν κοινά σύνορα. Ύπήρχεν εποχή, κατά την οποίαν καθησύχαζον τους λαούς ολίγα μειδιά­ματα και μερικαί τυπικαί διακηρύξεις φιλι­κών διαθέσεων. Ήσαν τότε oι λαοί αφελέστε­ροι; Έπίστευον περισσότερον εις το αίσθημα της τιμής; Πιθανόν. Έμεσολάβησεν όμως η πείρα του «μεσοπολέμου», της περιόδου πού διέρρευσε μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέ­μων. Αύτη η πείρα είναι τόσον οδυνηρά, ώ­στε τώρα οι λαοί, όσον πομπωδεστέρας δια­κηρύξεις φιλίας ακούουν, τόσον περισσότερον καχύποπτοι γίνονται. Όταν μάλιστα αι δια­κηρύξεις αύται συνοδεύωνται από μίαν ηθε­λημένης ασάφειαν, η οποία εθεωρείτο άλλοτε ως το άκρον άωτον της διπλωματίας.
Από καιρού εις καιρόν, η φίλη μας Γιουγκοσλαυία προκαλεί περίεργα συναισθήματα εις τον ελληνικόν λαόν με ωρισμένας εκδη­λώσεις των επισήμων εκπροσώπων της. Συναισθήματα πικρίας, θα τα εχαρακτήριζε κα­νείς. Όχι αγανακτήσεως βέβαια. Το αίσθημα της αγανακτήσεως ούτε η αρθρογραφία της «Μπόρμπα» είναι δυνατόν να προκαλέση. Διότι είναι τόσον ανόητος... Πικρίαν αισθά­νεται ο ελληνικός λαός, διότι oι επίσημοι Γιουγκοσλαύοι, εν τη προσπαθεία των ίσως να λύσουν πολλάς και απροβλέπτους εσωτερικάς αντινομίας – και ποίον κράτος δεν έχει αντινομίας, έστω και πολύ όλιγωτέρας; – ακολουθούν μίαν τακτικήν, που oι κακόπιστοι θα την έχαρακτήριζον χιτλερικήν, ενώ δι' ήμάς είναι πολύ ευεξήγητος.
Η Γιουγκοσλαυΐα – ή νέα Γιουγκοσλαβία – κατόπιν στροφής 180 μοιρών, έχει εγκαινιά­σει μίαν πολιτικήν συνεργασίας με την Βουλγαρίαν. Κάτι περισσότερον ίσως: συγχωνεύ­σεως εις εν αμάλγαμα σλαυϊκής ομοσπον­δίας. Δικαίωμά της. Οι επίσημοι εκπρόσω­ποί της μόνον τους λαούς της έχουν καθήκον να πείσουν. Τους λαούς της, oι όποιοι επολέμησαν τετράκις εναντίον των Βουλγάρων – ενώ ημείς επολεμήσαμεν τρις – και οι όποιοι ούτε μίαν ημέραν ησύχασαν από την εκπολιτιστικήν δράσιν των Βουλγάρων κομιτατζήδων, που εδρών και όταν ακόμη ο Μουσσολίνι και ο Χίτλερ ηλήτευον. Οπωσδήποτε, οι επίσημοι Γιουγκοσλαύοι, επειδή ακολουθούν αυτήν την πολιτικήν, υιοθετούν και όλα τα υπο­βολιμαία βουλγαρικά συνθήματα.
Εν εξ αυτών είναι και το σύνθημα περί υπάρξεως αυτοτελούς δήθεν μακεδονικής εθνότητος, η οποία θα έπρεπε ν' απόκτηση εθνικήν ελευθερίαν. Διετυπώθη επί τουρκο­κρατίας η άποψις αυτή. Όταν εις τον γεω­γραφικόν χώρον, πού επεκράτησε ν' άποκαλήται Μακεδονία, κατώκουν Έλληνες, Τούρ­κοι, Βούλγαροι, Κουτσοβλάχοι, Εβραίοι. Χαρακτηριστικόν είναι το γεγονός ότι, όταν το 1893 ιδρύετο εν Βουλγαρία το πρώτον μακεδονικόν κομιτάτον, ωμίλει περί Μακεδο­νίας, αλλά εκάλει υπό τας σημαίας του «πάν­τα κάτοικον, άνευ διακρίσεως γένους, εθνι­κότητος, θρησκείας, πεποιθήσεων και γλώσ­σης». Ανεγνώριζε, δηλαδή, την πολυεθνίαν εις τον μακεδονικόν χώρον, ο όποιος σήμερον ευρίσκεται κατανεμημένος μεταξύ Ελλάδος, Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας. Πώς ήτο δυνατόν ν' αποτελέση ξεχωριστήν εθνότητα – τότε ακόμη – έν άθροισμα κατοίκων, πού διέ­φερε και κατά την εθνικήν συνείδηση και κατά την θρησκείαν και κατά την γλώσσαν και κατά τας πεποιθήσεις;
Έκτοτε, κολοσσιαία ιστορικά γεγονότα εμεσολάβησαν. Διεμελίσθη το ευρωπαϊκόν τμήμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η Σερβία επεξετάθη έτι νοτιώτερον του Μονα­στηρίου εντός του γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας. Η Ελλάς έλαβε το μερίδιόν της επίσης. Και η Βουλγαρία. Ήλθε κατόπιν ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Έπειτα η ίδικη μας ήττα εις την Μ. Ασίαν. Η ανταλλαγή των πληθυσμών. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Η νίκη των δημοκρατιών. Εντός μιας δεκαετίας, από το 1913 μέχρι του 1923, το εθνολογικώς ασαφέστερον τμήμα της Ευρώπης έγινε σαφέστατον. Από την ελληνικήν Μακεδονίαν έφυγαν 600.000 Τούρκων. Έφυγαν επίσης – εκουσίως αυταί – μερικαί δεκάδες χιλιάδων Βουλγάρων. Και ήλθον και εγκατεστάθησαν εις την 'Ελλάδα – εις την Βόρειον και εις την Νότιον – 1.500.000 Ελ­λήνων εκ Μικρός Ασίας. Tο 1928, επί 1.300.000 κατοίκων της Β. 'Ελλάδος υπήρχον 82.000 σλαυόφωνοι και περί τας 60.000 Εβραίοι – από τους οποίους σήμερον ολίγαι μόνον χιλιάδες επιζούν, κατόπιν της χιτλε­ρικής κατοχής.
Τώρα, η νέα Γιουγκοσλαβία θεωρεί βολικώτερον να όνομάζη Μακεδόνας τους κατοί­κους της νοτίου Σερβίας. Και να τους μεταβάλη εις ομόσπονδον εθνότητα μαζί με τους κατοίκους του βουλγαρικού τρίγωνου της Μα­κεδονίας. Δεν είναι Σέρβοι οι του σέρβικου τμήματος; Αλλά τότε διατί τους ενσωμάτω­σε το 1913; Δεν είναι Βούλγαροι οι του βουλ­γαρικού τμήματος; Αλλά τότε διατί τους διεξεδίκησεν η Βουλγαρία; Πάντως, οι του ελληνικού τμήματος της Μακεδονίας κάτοι­κοι είναι Έλληνες. Και η Ελλάς ουδεμίαν επί του θέματος αυτού δέχεται συζήτησιν. Μακεδονική εθνική συνείδησις ουδέποτε υπήρξεν. Εις την ελληνικήν Μακεδονίαν, εν πάση περιπτώσει, κατοικούν μόνον Έλληνες και μερικοί σλαυόφωνοι – 82.000 – έκ των ο­ποίων πλείστοι έχουν – και αυτοί – ελληνικήν εθνικήν συνείδησιν.
Όταν, λοιπόν, ένας πρεσβευτής της Γιουγκοσλαυΐας προβαίνη εις επισήμους δηλώ­σεις, έχει, νομίζομεν, την υποχρέωσιν να γνωρίζη ολίγην ιστορίαν και προ παντός να είναι σαφής. Διότι, είπομεν, ότι κατήντησαν πολύ απηρχαιωμένα μέσα τα μειδιάματα και αι φιλικαί διακηρύξεις. «Η ρύθμισις – είπεν ο εν Λονδίνω Γιουγκοσλαύος πρεσβευτής – των ζητημάτων του βουλγαρικού και του ελληνικού τμήματος της Μακεδονίας θ’ άποτελέση θέμα αμοιβαίων συνεννοήσεων». Δια ποίον σκοπόν; Ζητήματα της ελληνικής Μα­κεδονίας αναμένοντα ρύθμισιν δεν υπάρχουν. Το είχε διακηρύξει αυτό προ ενός έτους ακρι­βώς και ο τότε υπουργός των Εξωτερικών της Γιουγκοσλαυΐας του Τίτο – όχι του Αλε­ξάνδρου ή του πρίγκηπος Παύλου – κ. Σμοντλάκα. Μήπως ο κ. πρεσβευτής νομίζη ότι τα ζητήματα αυτά εδημιουργήθησαν, διότι οι «σύμμαχοί» του Βούλγαροι έσφαξαν εν τω μεταξύ και μερικούς ακόμη Έλληνας ;